باز می رسم به شهر در جهنمی ز دود
با مسافرانِ خواب با قطار صبح زود
خواب های نا تمام، حرف های بین راه
بی تبسم و نگاه، بی ترانه و سرود
پشت صندلی پر از نام های ناشناس
خاطرات بی صدا، عقده های یادبود
جاده ها به شهرها کاشکی نمی رسید
خواب های بین راه کاش واقعی نبود
روستای من کجاست شهرزاد قصه ها
گم شده بهشت من در جهنمی ز دود
عبدالجبار کاکایی
روزی ما دوباره کبوتر هایمان را پیدا خواهیم کرد
و مهربانی دست زیبایی را خواهد گرفت.
روزی که کمترین سرود
بوسه است
و هر انسان
برای هر انسان
برادری است
روزی که دیگر درهای خانه شان را نمی بندند
قفل
افسانه یی ست
وقلب
برای زندگی بس است.
روزی که معنای هر سخن دوست داشتن است
تا تو به خاطر آخرین حرف دنبال سخن نگردی.
روزی که آهنگ هر حرف
زندگی ست
تا من به خاطر آخرین شعر رنج جست و جوی قافیه نبرم.
روزی که هر لب ترانه یی ست
تا کمترین سرود ، بوسه باشد.
روزی که تو بیایی برای همیشه بیایی
و مهربانی با زیبایی یکسان شود.
روزی که ما دوباره برای کبوترهایمان دانه بریزیم . . .
و من آن روز را انتظار می کشم
حتی روزی که دیگر نباشم
احمد شاملو
چه غریب ماندی ای دل، نه غمی، نه غمگساری
نه به انتظار یاری، نه ز یار انتظاری
دل من! چه حیف بودی که چنین ز کار ماندی
چه هنر به کار بندم که نماند وقت کاری
سحرم کشیده خنجر که: چرا شبت نکشته ست
تو بکش که تا نیفتد دگرم به شب گذاری
به سرشک همچو باران ز برت چه بر خورم من؟
که چو سنگ تیره ماندی همه عمر بر مزاری
نه چنان شکست پشتم که دوباره سر بر آرم
منم آن درخت پیری که نداشت برگ و باری
سر بی پناه پیری به کنار گیر و بگذر
که به غیر مرگ دیگر نگشایدت کناری
به غروب این بیابان بنشین غریب و تنها
بنگر وفای یاران که رها کنند یاری
هوشنگ ابتهاج
تاج از فرق فلک برداشتن
جاودان آن تاج بر سر داشتن
در بهشت آرزو، ره یافتن
هر نفس شهدی به ساغر داشتن
روز در انواع نعمت ها و ناز
شب بتی چون ماه در بر داشتن
صبح از بام جهان چون آفتاب
روی گیتی را منور داشتن
شامگه چون ماهِ رویا آفرین
ناز بر افلاک اختر داشتن
چون صبا در مزرع سبز فلک
بال در بال کبوتر داشتن
حشمت و جاه سلیمان یافتن
شوکت و فر سکندر داشتن
تا ابد در اوج قدرت زیستن
ملک هستی را مسخر داشتن
بر تو ارزانی که ما را خوش تر است
لذت یک لحظه مادر داشتن !
فریدون مشیری
در فلق بود که پرسید سوار
از پس هجرت چندین ساله
باز انگار سوار، نتوانست بیابد ره سرمنزل یار
باز از من پرسید
خانه دوست کجاست؟
رهگذر بودم و باخود گفتم
پاسخش با سهراب:
نرسیده به.......... درخت!
نگهم مکثی کرد،
به درختی که دگر نیست و جایش انگار
پایه ای سرد و بلند، که هدایت کند از دور پیام ما را!
نرسیده به دکل !...
کوچه باغی که دگر نیست مگر ره گذری سرد و غریب
باغ اما ز فزونی طلبی های زمانه خشک است
ودرونش همه آوار بلندی رسته
خوش به حالت سهراب
کودکان هم امروز، مات و مبهوت تصاویر دروغین شده اند
سخت محروم طراوت شده اند
در سکوتی که درختان دارند،
جای یک لانه گنجشگ چه خالی مانده،
جای آن کودک سرشار از شوق
کسی امروز به شوقی نرود روی درختی به تماشای طبیعت، افسوس
وصداقت که چو برگی به زمین افتاده،
آسمان هم گاهی، توی نقاشی ها، آبی و خوشرنگ است
خانه دوست همین نزدیکی است
لیک من گم شده ام
ای سوار دیروز
من کجا هستم، اول تو بگو!
خوش به حالت سهراب.
دانیال نژادملایری
نگاه کُن که غم درون دیده‌ام
چگونه قطره قطره آب می‌شود
چگونه سایۀ سیاه سرکشم
اسیر دست آفتاب می‌شود
نگاه کُن
تمام هستی‌ام خراب می‌شود
شراره‌ای مرا به کام می‌کشد
مرا به اوج می‌بَرد
مرا به دام می‌کِشد
نگاه کُن
تمام آسمانِ من
پُر از شهاب می‌شود
تو آمدی ز دورها و دورها
ز سرزمین عطرها و نورها
نشانده‌ای مرا کنون به زورقی
ز عاج‌ها، ز ابرها، بلورها
مرا ببر امید دل‌نواز من
ببر به شهر شعرها و شورها
به راه پُرستاره می‌کشانی‌ام
فراتر از ستاره می‌نشانی‌ام
نگاه کُن
من از ستاره سوختم
لبالب از ستارگان تب شدم
چو ماهیان سرخ‌رنگ ساده دل
ستاره‌چین برکه‌های شب شدم
چه دور بود پیش از این زمین ما
به این کبود غرفه‌های آسمان
کنون به گوش من دوباره می‌رسد
صدای تو
صدای بال برفی فرشتگان
نگاه کُن که من کجا رسیده‌ام
به کهکشان، به بیکران، به جاودان
کنون که آمدیم تا به اوج‌ها
مرا بشوی با شراب موج‌ها
مرا بپیچ در حریر بوسه‌ات
مرا بخواه در شبان دیر پا
مرا دگر رها مکُن
مرا از این ستاره‌ها جدا مکُن
نگاه کُن که موم شب به راه ما
چگونه قطره قطره آب می‌شود
صراحی سیاه دیدگان من
به لای‌لای گرم تو
لبالب از شراب خواب می‌شود
به روی گاهواره‌های شعر من
نگاه کُن
تو می‌دمی و آفتاب می‌شود
فروغ فرخ‌زاد
از مجموعۀ «تولدی دیگر»
کاش من شب بودم
و سکوتم زنوای جغدی
یا صدای قدم شبگردی
ناگهان از دل من پر می زد
کاش من شب بودم
در بر ماه پراز نور و امید
تا سحر شعرو غزل می خواندم
با غزل از دل هر شبگردی غصه را می راندم
کاش من شب بودم
تاکه در سفره آن درویشی
کز جهان غیر شماتت نچشید.
نان ایثارو محبت بنهم
و پتوی پر از کوکب خود
بنهم بر سر آن کودک آواره شهر
کز سر وحشت شب
یا غم سردی آن به خودش می لرزد
کاش من شب بودم
که شوم زود تمام
بهر آن کس که دلش از غم شبها خون است
کاش من شب بودم
تا که خورشید ز شمشیر سحر
سینه ام را بدرد
و تمام افق از خون تنم سرخ کند
و چو شمعی که سحر می میرد
بود من یکسره نابود شود
«کاش من شب بودم»
محمد رضا ایمانی فولادی
این فصلها چقدر سوز دارد
می سوزاند صورت اعتقادات گرم دیروزی را
و در میان قندیلهای یخی آینده اش
محبت است که
قطره قطره یخ می زند
سوز دارد
اینکه شدنی های مکرر دیروزت
گناه های فرداهایت باشد
و نشود حتی
از بند لحظه هایت رهاشوی وخودت را بشکافی
و مردانه فریاد بزنی آتش بس
زندگی همین نگاه ساده ایست که جریان دارد
محمد رضا ایمانی فولادی
چند شعر از مری اولیور
ترجمه: هنگامه کسرائی
مری اولیور در شهر کوچکی در اوهایو متولد شد. اولین کتاب شعرش را در سال ۱۹۶۳ در ۲۸ سالگی منتشر نمود. جوایز زیادی را طی سال ها سرودن از آن خود کرد . چهارمین کتاب او به نام آمریکائی بدوی در سال ۱۹۸۴ جایزۀ ادبی ی پولیتزر را دریافت کرد.
وی ریاست کارگاه های زیادی را به عهده گرفته و در کالج و دانشگاه های بسیاری از جمله کالج بنینگتن تدریس کرده است؛ جائی که بعد از کارترین اوزگود فاستر کرسی استادی را تصاحب کرد.
مری اولیور در حال حاضر در شهر کوچکی در جنوب شرقی ماساچوست زندگی می کند.
امروز
امروز من پایین پرواز می کنم
بی حتی سخنی
بگذار تا طلسم ِبلندپروازی ها همه به خواب فرو رود.
دنیا همان راهی را ادامه می دهد که باید ،
زنبورها در باغ وز وز می کنند ،
ماهی می جهد، پشه ها بلعیده می شوند.
و روز همین طور ادامه می یابد.
من اما امروز را مرخصی می گیرم.
ساکت مثل ِ یک پر.
آرام و سست حرکت می کنم اگرچه
واقعن از جاده زیبائی عبور می کنم .
سکوت. یکی از درها
بازسوی معبد.
Today
Today I’m flying low and I’m
not saying a word
I’m letting all the voodoos of ambition sleep.
The world goes on as it must,
the bees in the garden rumbling a little,
the fish leaping, the gnats getting eaten.
And so forth.
But I’m taking the day off.
Quiet as a feather.
I hardly move though really I’m traveling
a terrific distance.
Stillness. One of the doors
into the temple.
من به ساحل می روم
صبح سوی ساحل می روم
و امواج دریا در آن ساعت روز
سوی ساحل می آیند یا دور می شوند ،
و من می گویم آه ، من بدبختم
من چه می خواهم––
چه باید بکنم ؟ و دریا
با صدای زیبایش می گوید:
معذرت می خواهم ، من باید به کارهایم برسم.
I go down to the shore in the morning
and depending on the hour the waves
are rolling in or moving out,
and I say, oh, I am miserable,
what shall—
what should I do? And the sea says
in its lovely voice:
Excuse me, I have work to do
.”
پس از آنکه در معبد طلایی از پله ها می افتم
لحظه ایی نتوانستم چند کلمه ایی را به یاد آورم
واژه هایی را که نیاز داشتم
و ماتم زده و سوگوار گفتم : کجایید
دوستان ِ محبوبم ؟
After I Fall Down the Stairs
At the Golden Temple
For a while I could not remember some word
I was in need of,
and I was bereaved and said: where are you,
beloved friend?
سه چیز که باید به خاطر سپرد
تا هنگامی که می رقصی
می توانی
قوانین را بشکنی .
گاه شکستن ِ قوانین فقط بسط ِ قوانین است
گاه هیچ قانونی وجود ندارد.
Three Things to Remember by Mary Oliver
As long as you’re dancing, you can
break the rules.
Sometimes breaking the rules is just
extending the rules.
Sometimes there are no rules.
شعر ِ یک دنیا
امروز صبح
یک لک لک سفید ِ زیبا
روی آب شنا می کرد
و سپس سوی آسمان ِ این دنیا
همان دنیایی که
ما همه به آن تعلق داریم
جایی که همه چیز
دیر یا زود
بخشی از هر چیز دیگر می شود
همان اندیشه ایی که سبب شد احساس کنم
برای لحظه ایی
خودم واقعن زیبا هستم .
Poem Of The One World
This morning
the beautiful white heron
was floating along above the water
and then into the sky of this
the one world
we all belong to
where everything
sooner or later
is a part of everything else
which thought made me feel
for a little while
quite, beautiful, myself.
وقتی از چشم تو افتادم دل مستم شکست
عهد و پیمانی که روزی با دلت بستم شکست
ناگهان- دریا! تو را دیدم حواسم پرت شد
کوزه ام بی اختیار افتاد از دستم شکست
در دلم فریاد زد فرهاد و کوهستان شنید
هی صدا در کوه،هی "من عاشقت هستم" شکست
بعد ِ تو آیینه های شعر سنگم میزنند
دل به هر آیینه،هر آیینه ایی بستم شکست
عشق زانو زد غرور گام هایم خرد شد
قامتم وقتی به اندوه تو پیوستم شکست
وقتی از چشم تو افتادم نمیدانم چه شد
پیش رویت آنچه را یک عمر نشکستم شکست…
نجمه زارع
گرگى نشسته در درون من آهسته مىجَوَد
الماس باطنم، که زلال است و بىغَش است
آب دهان زهرى او، مىچکد، غلیظ
بر تارهاى روشن جانى که سرخوش است
من با عذاب دایم گرگ درون خویش
آن سان شوم که دانه اسپند و آتش است
آن برکه هاى پرتپش و شاد دل مدام
با پنجه هاى گرگِ درون در کشاکش است
امّا چگونه من به دلم، باور آورم؟
ما را حدیث گرگ درون نغز و دلکش است!
گرگ ملول، تنگ دلم، ضجه مىکشد،
او خاطرش ز مَردُم گرگى مشوش است!!
تا شاعر شوم
و از تو بگویم
هنوز راهى است مرا.
افسوس
که فردا سکوت کرده
دیروز باز نمىگردد
امروز در پى چیستم
که حتى شاهزاده قصه هاى افسانه اى
با من از عشق سخن نمىگوید.
دو خط زرد و موازى، دو انتظار، دو پایان
خزان و باد مهاجر، دو کاروان و زمستان
پرنده شعر غمش را سرود و رفت - از آن پس،
نماند سایه سروى به رهگذار، غزلخوان
از این کرانه آبى نفیر مرگ شنیدم
که رود با سفر ابرها گذشت شتابان
چو برگرفت سحر زاد و برگ کوچ، ندیدى
که مرزبان شفق خون گریست در غم هجران
در آن زمان که به تن داشت جامه سیهش را
ستاره با شب و شهرش وداع کرد چه آسان
تمام خاطره ها را به خاک بُرد نسیمى
که در دقایق تدفینِ عشق بود پریشان
فریب را سر اغفال نیست قصه مگویش
که ماه سوخته باور کند حقیقت نقصان
- «سپیده» شعر تو از سرخ و سبز بود، چه آمد؟
مرا سیاه بخواهید و بس در این شب ویران
هنوز از گوشه دریچه
مىتوان
«به ازدحام کوچه خوشبخت»
نگاه کرد
پیوندِ نور و درخت را
مىتوان
با انگشتان نامریى نگاه
لمس کرد
هنوز زندگى در آن سوى من
جریان دارد
هنوز اوج فاصله
برخورد بند و بندباز است
اگر سقوط هراس جاودان انسان باشد
پرنده باز بال مىزند
به آسمان بزرگ
یک روز که زیبا غزلی در نظر افتاد
ما را هم از عشّاق سرودن به سر افتاد
اما ز بد اقبالی و ناشی گری ما
با بانوی منزل جدلی سخت درافتاد
میگفت «سیه چشم» و «سیه زلف» دگر کیست؟
یاد تو چرا باز به رویی دگر افتاد؟
این بار کمی بحث فراتر ز جدل رفت
آینده ی رؤیایی ما در خطر افتاد
گفتم تو گمان کن که شدی همسر حافظ
گفتا همه بدبختی از آن بدگهر افتاد
او بوده بهانه که شما خیره سران را
نقل لب و چشم و قد و ساق و کمر افتاد
ای بشکند این دست که با بیش و کمت ساخت
افسوس ز عمری که به پایت هدر افتاد
جز خون جگر از هنرت چیست نصیبم؟
سوزی سخنش داشت که در جان , شرر افتاد
گفتم زدی آتش به دلم، طعنه زنان گفت
آتش به حرمخانه ی شاه قجر افتاد
وقتی که هوو هست رقیب تو اقلّاً
دانی که سر و کار تو با یک نفر افتاد
بسیار قسم خوردم و او نیز به پاسخ
هر بار به نفرین و به آه جگر افتاد
عمری به گمانم که هنرمند و ادیبم
آنگونه ادب کرد که از سر هنر افتاد
بیچاره اساطیر ادب پس چه کشیدند
با آنهمه اشعار که ما را خبر افتاد
حافظ که چه شبها به در میکده خوابید
یا مولوی از ترس زنش در سفر افتاد
شاعر ناشناس
در کشور ما که مثل ماه است
کلاّ همه چیز روبراه است
قانون و مقررات کشکی است
اینجا همه چیز دل بخواه است
چیزی به سرت اگر فرو رفت
اصلا نگران نشو ٬ کلاه است
هر جا که نوشته چاه٬ راه است
هرجا که نوشته راه٬ چاه است
هر چیز بد و غلط درست است
هر چیز درست اشتباه است
هر کرده ی بد ثواب دارد
هر کرده ی خوب هم گناه است
چون مورچه٬ می برند یک ریز
این روزیِ خلقِ بی پناه است
این دود که بر فراز شهر است
هشتاد و چهار در صد آه است
در شهر عجایب و غرایب
کار من و تو فقط نگاه است
دنبال دکل مکل نگردید
پیدا نشود٬ خدا گواه است
این مصرع زیر مال من نیست
«دزد نگرفته پادشاه است»
شاعر ناشناس
یک روز حرف های تو فریاد می شود
تاریخ از محاصره آزاد می شود
تاریخ یک کتاب قدیمی ست که در آن
از زخم های کهنه ی من یاد می شود
از من گرفت دختر خان هرچه داشتم
تا کی به اهل دهکده بیداد می شود
خاتون! به رودخانه ی قصرت سری بزن
موسای قصه های تو نوزاد می شود
بلقیس! ما به ملک سلیمان نمی رسیم
از تاج و تخت قسمت ما باد می شود
ای ابروان وحشی تو لشکر مغول
پس کی دل خراب من آباد می شود
در تو هزار مزرعه خشخاش تازه است
آدم به خنده های تو معتاد می شود
آرش پورعلیزاده
مار از پونه، من از مار بدم می‌آید
یعنی از عامل آزار بدم می‌آید
هم ازین هرزه علف‌های چمن بیزارم
هم ز همسایگی خار بدم می‌آید
کاش می‌شد بنویسم بزنم بر در باغ
که من از این‌همه دیوار بدم می‌آید
دوست دارم به ملاقات سپیدار روم
ولی از مرد تبردار بدم می‌آید
ای صبا! بگذر و بر مرد تبردار بگو
که من از کار تو بسیار بدم می‌آید
عمق تنهایی احساس مرا دریابید
دارد از آینه انگار بدم می‌آید
آه، ای گرمی دستان زمستانی من
بی‌تو از کوچه و بازار بدم می‌آید
لحظه‌ها مثل ردیف غزلم تکراریست
آری از این‌همه تکرار بدم می‌آید
شعر از محمد سلمانی
نمی خواهم بمیرم، با که باید گفت؟
کجا باید صدا سر داد؟
به زیر کدامین آسمان، روی کدامین کوه؟
که در ذرات هستی رَه بَرَد توفان این اندوه
که از افلاک عالم بگذرد پژواک این فریاد!
کجا باید صدا سر داد؟
فضا خاموش و درگاه قضا دور است
زمین کر، آسمان کور است
نمی خواهم بمیرم، با که باید گفت؟
اگر زشت و اگر زیبا
اگر دون و اگر والا
من این دنیای فانی را
هزاران بار از آن دنیای باقی دوست تر دارم
به دوشم گرچه بار غم توانفرساست
وجودم گرچه گردآلود سختی هاست
نمی خواهم از این جا دست بردارم!
دلم با صد هزاران رشته، با این خلق
با این مهر، با این ماه
با این خاک با این آب ... پیوسته است
مراد از زنده ماندن، امتداد خورد و خوابم نیست
توان دیدن دنیای ره گم کرده در رنج و عذابم نیست
هوای همنشینی با گل و ساز و شرابم نیست
جهان بیمار و رنجور است
دو روزی را که بر بالین این بیمار باید زیست
اگر دردی ز جانش برندارم ناجوانمردی است
نمی خواهم بمیرم تا محبت را به انسانها بیاموزم
بمانم تا عدالت را برافرازم، بیفروزم
خرد را، مهر را تا جاودان بر تخت بنشانم
به پیش پای فرداهای بهتر گل برافشانم
چه فردائی، چه دنیائی!
جهان سرشار از عشق و گل و موسیقی و نور است ...
نمی خواهم بمیرم، ای خدا!
ای آسمان!
ای شب!
نمی خواهم
نمی خواهم
نمی خواهم
مگر زور است؟
شاعر : فریدون مشیری
درد یک پنجره را پنجره ها می فهمند
معنی کور شدن را گره ها می فهمند
سخت بالا بروی ، ساده بیایی پایین
قصه تلخ مرا سُرسُره ها می فهمند
یک نگاهت به من آموخت که در حرف زدن
چشم ها بیشتر از حنجره ها می فهمند
آنچه از رفتنت آمد به سرم را فردا
مردم از خواندن این تذکره ها می فهمند
نه نفهمید کسی منزلت شمس مرا
قرن ها بعد در آن کنگره ها می فهمند
کاظم بهمنی
من هم می‌میرم
اما در خیابانی شلوغ
دربرابر بی‌تفاوتی چشم‌های تماشا
زیر چرخ‌های بی رحم ماشین
ماشین یک پزشک عصبانی
وقتی که از بیمارستان بر می‌گردد
پس دو روز بعد
در ستون تسلیت روزنامه
زیر یک عکس ۶ در ۴ خواهند نوشت
ای آنکه رفته‌ای...
چه کسی سطل‌های زباله را پر می‌کند؟
سلمان هراتی
در پیش بیدردان چرا فریاد بی حاصل کنم
گر شکوه ای دارم ز دل با یار صاحبدل کنم
در پرده سوزم همچو گل در سینه جوشم همچو مل
من شمع رسوا نیستم تا گریه در محفل کنم
اول کنم اندیشه ای تا برگزینم پیشه ای
آخر به یک پیمانه می اندیشه را باطل کنم
زآنرو ستانم جام را آن مایه آرام را
تا خویشتن را لحظه ای از خویشتن غافل کنم
از گل شنیدم بوی او مستانه رفتم سوی او
تا چون غبار کوی او در کوی جان منزل کنم
روشنگری افلاکیم چون آفتاب از پاکیم
خاکی نیم تا خویش را سرگرم آب و گل کنم
غرق تمنای توام موجی ز دریای تو ام
من نخل سرکش نیستم تا خانه در ساحل کنم
دانم که آن سرو سهی از دل ندارد آگهی
چند از غم دل چون رهی فریاد بی حاصل کنم
رهی معیری
من نمی دانم و همین درد مرا سخت می
آزارد
که چرا انسان این دانا این پیغمبر
در تکاپوهایش چیزی از معجزه آن سوتر
ره نبرده ست به اعجاز محبت چه دلیلی دارد ؟
چه دلیلی دارد که هنوز
مهربانی را نشناخته است ؟
و نمی داند در یک لبخند
چه شگفتی هایی پنهان است
من برآنم که درین دنیا
خوب بودن به خدا سهلترین کارست
ونمی دانم که چرا انسان تا این حد با خوبی بیگانه است
و همین در مرا سخت می آزارد
فریدون مشیری